ภาพบุตรหลาน หลวงเอกอาษา เจ้าเมืองอาทมาตคานบุตรดี หรือ ฆานบุดดี เป็นผู้นำของชาวไทแสกที่อพยพจากเมืองแสกมาอยู่ที่ป่าหายโศก พระสุนทรราชวงศาเจ้าเมืองยโสธรและนครพนมจึงแต่งตั้งชาวไทแสกเป็นกองอาทมาต ให้ลาดตระเวนบริเวณชายแดนเมืองญวน ต่อมาบ้านลาดนาควายถูกยกขึ้นเป็นเมืองอาทมาต ปรากฏในจดหมายเหตุรัชกาลที่ ๓ จุลศักราช ๑๑๙๑ ว่าใน พ.ศ. ๒๓๘๗ ได้โปรดเกล้าฯ ตั้งฆานบุดดีเป็น “หลวงเอกอาษา” เจ้าเมืองอาทมาต โดยให้เมืองอาทมาตขึ้นกับเมืองนครพนม (ปัจจุบันคือ ตำบลอาจสามารถ อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม)
จึงเป็นที่สงสัยว่าชาวไทแสก เมืองอาจสามารถ มณฑลอุดร ทำไมปัจจุบันนี้ถึงนุ่งผ้าถุงพื้นดำ ตีนแดงกันหมด ภูไทสกลนครก็เช่นเดียวกัน
ภาพถ่ายที่โพนวัดป่าริมทุ่งนาหลังวัดกลาง เมืองอาทมาต ตำบลอาจสามารถ อำเภอเมืองนครพนม เมื่อครั้งสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสด็จตรวจราชการมณฑลอุดร สมัยรัชกาลที่ 5 ปีพ.ศ.2449
ที่มา : ประวัติศาสตร์อีสานล้านช้าง
